به نقل از «ایسنا»

انتظار محققان نجومی برای مشاهده اولین تصاویر ایرانی کهکشان

تاریخ انتشار: ۷ تیر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۳۷۵۳۱۵

رصدخانه ملی که طرح اولیه آن در سال ۱۳۷۷ مطرح شد، امروز دوشنبه ۷ تیرماه با حضور رییس جمهوری به صورت مجازی افتتاح خواهد شد.

به گزارش ایسنا، سال ۱۳۷۷ بود که پیشنهاد ساخت یک رصدخانه بزرگ برای کشور به عنوان یک آزمایشگاه علمی ملی، به ‌طور جدی و رسمی مطرح شد و با تصویب این طرح در شورای پژوهش‌های علمی، مرحله مکان‌یابی رصدخانه ملی در قالب یک طرح پژوهشی دانشگاهی در سال ۱۳۷۸ کلید خورد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در مطالعات مکان‌یابی رصدخانه ملی، بیش از ۴۰ قله در نواحی مختلف ایران مورد مطالعه قرار گرفتند که دو قله "گرگش" و "دینوا" در منطقه کاشان به عنوان قله‌های با ارزش نجومی انتخاب شدند، ولی این قله "گرگش" در ۷ کیلومتری شمال‌شرق شهر کامو و با ارتفاع ۳۶۰۰ متری بود که مفتخر شد تا پاسدار اولین تلسکوپ ملی ایران شود؛ چرا که ارتفاع ۳ هزار و ۶۰۰ متری گرگش موجب خواهد شد که رصدخانه ملی را از غبار محلی و منطقه‌ای دور کند.

آنطور که دکتر حبیب خسروشاهی، مجری طرح رصدخانه ملی، به یاد می‌آورد در سال ۱۳۷۹ شورای پژوهش‌های علمی کشور، طرح‌های کلان علمی را کلید زد و پروژه رصدخانه ملی به تصویب این شورا رسید و اولین ردیف بودجه آن در سال ۱۳۸۴ در قانون بودجه در نظر گرفته شد و تا زمانی که این طرح به پژوهشگاه دانش‌های بنیادی واگذار شود، اعتبار آن از نوع پژوهشی و مطالعاتی و در حد چند صد میلیون تومان بود.

ولی با تغییر دولت در سال ۱۳۸۴، این پروژه عملاً به حالت تعلیق درآمد، اما در این زمان پژوهشگاه دانش‌های بنیادی برای اجرای این طرح ملی پا پیش گذاشت.

داستان شیرین ساخت تلسکوپ

پس از طی‌ کردن مسیر طولانی مکان‌یابی و ایجاد زیر ساخت‌های جاده‌ای برای این طرح، موضوع ساخت تلسکوپ این رصدخانه مطرح شد.

خسروشاهی در این باره می‌گوید: در آن مقطع تصمیمی برای ساخت تلسکوپ و ابعاد این ابزار رصدی اتخاذ نشده بود، ضمن آنکه در آن مقطع برخی معتقد بودند ساخت این ابزار رصدی در ایران تصمیم درستی نیست، ولی از سوی ‌دیگر این اعتقاد نیز وجود داشت که خرید تلسکوپ از خارج به معنی "در اختیار داشتن جعبه در بسته"! است.

مجری طرح رصدخانه ملی چنین ادامه می‌دهد: کشوری مانند ایران که همواره در تنگنای تحریم صنعتی قرار دارد، در صورتی که نتواند به قطعات این تلسکوپ دست یابد، تنها با آهن قراضه‌ای مواجه خواهد شد؛ چراکه نه تنها به دانش فنی آن بلکه به دانش تعمیر و نگهداری آن نیز دسترسی نداشتیم. همین عوامل بود که ما را به سوی طراحی و ساخت سوق داد.

از این رو در نهایت نسبت به اجرای کامل طرح یعنی طراحی و ساخت تلسکوپ در ایران تصمیم گرفتیم و متعاقب آن رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی طی نامه‌ای به مقام معظم رهبری ضمن تشریح طرح، درخواست حمایت کرد و پاسخ معظم اله صریح بود و دولت را به حمایت از این طرح سفارش کردند و متعاقب آن در سال ۱۳۸۸ معاون وقت علمی و فناوری رییس‌جمهور مبلغ ۷ میلیارد تومان برای اجرای این طرح اختصاص داد.

رصدخانه ملی ایران در راستای اهداف بلند مدت خود برای تبدیل شدن به یک پایگاه نجومی بین المللی، میزبان مجموعه ای از امکانات رصدی است که از جمله آن می‌توان به تلسکوپ اصلی ¾ متری آن اشاره کرد که از نوع ریچی کرتین (Ritchey‐Chrétien) در محل کانون کاسگرین دارای میدان دید ۲۰ دقیقه قوسی است و در این میدان وضوح تصویری بهتر از ۰.۵ثانیه قوس (FWHM) دارد.

ماجرای خرید آینه تلسکوپ

شیشه‌های مورد استفاده در آینه از نوع شیشه‌های معمولی نیست که در برابر سرما و گرما، بزرگ و کوچک می‌شوند، بلکه شیشه‌های zero expansion هستند که از سرامیک خاص تهیه می‌شوند و در برابر سرما و گرما تغییر ابعاد نمی‌دهند.

از این رو آینه تلسکوپ این رصدخانه دارای قطر ۳ متر و ۴۰ سانتی‌متر و ضخامت حدود ۱۸ سانتی‌متر است که از شیشه‌ای به نام Zerodur ساخته شده که در آن نوعی سرامیک سیلیس استفاده شده است. ضریب انبساط طولی آن در مقابل تغییر دما ۲۰۰ برابر کمتر از شیشه‌های متعارف است.

دانش فنی ساخت این شیشه‌ها در اختیار ۳ کشور آمریکا، آلمان و ژاپن است و شرکت آلمانی "شوت" انواع شیشه‌های خاص اعم از شیشه‌های آزمایشگاهی و عینک تا شیشه سفینه‌های فضایی و هواپیمایی را تولید می‌کند.

صیقل دادن آینه رصدخانه ملی در شرکتی در کشور فنلاند انجام شد. این شرکت در زمینه صیقل آینه‌های تلسکوپ‌های فضایی فعالیت دارد. کار صیقل آینه رصدخانه در مدت ۴ سال به طول انجامید و در این فرآیند زبری سطح آن به حدود ۲ نانومتر رسید.

تست آینه یک سال طول کشید و خوشبختانه محققان ایران سهم مهمی در سنجش کیفیت سطح این آینه داشتند که خود منجر به مقاله علمی شد. به این ترتیب کلیدی‌ترین بخش تلسکوپ که ساخت آینه اصلی بود و محققان ایرانی به تجهیزات و دانش ساخت آن دسترسی نداشتند، انجام شد.

این محقق تاکید کرد: اگر در آن زمان ما اقدام به خرید آینه تلسکوپ نمی‌کردیم الان مجبور بودیم، با قیمت باور نکردنی نزدیک ۷۰ میلیارد تومان آن را تهیه کنیم.

افتتاح طرح ملی 

امروز دوشنبه ۷ تیرماه با حضور رییس جمهور طرح ملی رصدخانه ملی بعد از همه پیچ و خم‌ها و سقف کوتاه بودجه‌ها و اعتبارات و فعالیت تحقیقاتی شبانه روزی محققان، افتتاح می‌شود.

در این مراسم تلسکوپ، گنبد و رصدخانه افتتاح خواهد شد. با این اقدام، رصدخانه ملی ایران در کنار ۷ رصدخانه دیگر بزرگ در نیمکره شمالی زمین قرار می‌گیرد تا زنجیره اتصال رصد ستارگان بین اروپا تا هند را پر کند.

ساخت محفظه تلسکوپ رصدخانه ملی در ارتفاع ۳۶۰۰متر

تلسکوپ ۹۰ تنی این رصدخانه با ۴۰ هزار قطعه و با آینه کلاس ۴ متری آن قادر خواهد بود که بهترین تصاویر کهکشان را در آینده ارائه دهد و محلی برای تردد دانشمندان داخلی و خارجی باشد.

با این افتتاح محققان در انتظار اولین نورگیری این رصدخانه هستند. البته آغاز نورگیری تلسکوپ این رصدخانه به معنی پایان این پروژه نیست؛ بلکه به گفته مجری این طرح، هدف ما دستیابی به اولین نور در اولین فرصت ممکن است، اما این به معنای آغاز بهره‌برداری علمی نیست؛ چراکه در دو سال اول تلاش‌ها معطوف به تنظیم و آماده‌سازی تلسکوپ و انجام آزمون‌ها خواهد بود. نورگیری تلسکوپ به معنای نصب تلسکوپ در محل مورد نظر و آغاز مرحله تنظیمات داخلی سیستم است.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: افتتاح رصدخانه ملی رصد خانه ملی ساخت تلسکوپ رصدخانه ملی خواهد شد شیشه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۳۷۵۳۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تولید و تجهیز ۱۰۰ آزمایشگاه شناختی با فناوری ایرانی

براساس اهداف و برنامه‌های ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی درسال‌های اخیر بیش از ۱۰۰ آزمایشگاه تحقیقاتی در مراکز علمی، تحقیقاتی و دانشگاهی در سطح کشور به ابزارهای شناختی ساخت ایران تجهیز شده‌اند. - اخبار اجتماعی -

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، با هدف خودکفایی در زمینه طراحی و ساخت ابزارهای شناختی ارزان‌قیمت و قابل حمل برای استفاده عموم جامعه و در راستای ارتقای سلامت و کارکردهای شناختی، حمایت و مشارکت ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی برای طراحی و ساخت ابزارهای شناختی ارزان قیمت افزایش یافته است.

حمایت از ایجاد زیرساخت‌های تحقیقاتی و علمی مورد نیاز کشور در حوزه علوم و فناوری‌های شناختی، ایجاد شبکه‌ای برای ‌اشتراک‌گذاری امکانات و خدمات آزمایشگاهی، جذب نخبگان و محققان کارآمد به فعالیت در حوزه‌های مرتبط با علوم شناختی، از اهداف مهم ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی در این مقوله بوده و تشویق و ترغیب محققان و متخصصان برای دستیابی به خودکفایی و بومی‌سازی تجهیزات و حمایت از تولید ابزارها و دستگاه‌‌های فناورانه توسط مراکز و شرکت‌های دانش‌بنیان یکی از سیاست‌های ستاد علوم شناختی محسوب می‌شود.

در همین راستا، ستاد توسعه علوم و فناوری‌‌های شناختی در سال گذشته حمایت از سرمایه­‌گذاری درباره طراحی و ساخت ابزارهای شناختی ارزان قیمت و قابل حمل (Handheld Devices) را برای استفاده عموم جامعه و در راستای ارتقای سلامت و کارکردهای شناختی در دستور کار قرار داد و از شرکت‌‌های فعال در حوزه شناختی، اساتید دانشگاه‌ها و سایر محققان حوزه علوم شناختی دعوت شد تا اطلاعات و جزئیات دستگاه‌هایی که توسط آنها  قابلیت ساخت دارد را به ستاد علوم شناختی ارسال کنند تا پس از تأیید، حمایت ستاد از فعالیت در حوزه مورد نظر انجام شود.

"زبان" از ابزارهای کمکی برای تشخیص برخی اختلالات شناختی است

در چارچوب این سیاست و فراخوان ستاد چندین شرکت آمادگی خود را برای طراحی و ساخت ابزارها و دستگاه‌های ارزان قیمت قابل‌حمل در زمینه‌های تحریک مغزی خانگی ( نوروفیدبک و بیوفیدبک)، دستگاه‌های پرتابل ثبت و پردازش سیگنال‌های مغزی 4  تا 16 کانال با هدف بکارگیری در BCI، سیستم غربالگری زودهنگام اوتیسم با استفاده از صدای گریه کودکان و نوزادان، دستگاه آنالیز گفت وگو، سامانه ارزیابی آمادگی تحصیلی کودکان پیش‌دبستانی و ابزار پوشیدنی جهت تشخیص حملات تشنج در بیماران مبتلا به صرع اعلام کردند.

این ابزارها و دستگاهی در زمینه درمان افسردگی، اضطراب، بی‌خوابی، رفع مشکلات خواب، افزایش تمرکز،کاهش استرس، کاهش دردهای میگرنی، افزایش سیستم‌های توانبخشی، درمان اختلالات شناختی ـ رفتاری مبتنی بر گفت‌وگو، غربالگری، درمان افسردگی و اضطراب، تست ارزیابی آمادگی تحصیلی و  پیش‌بینی صرع کاربردهای درمانی دارد.

براساس اهداف و برنامه‌های ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی درسال‌های اخیر بیش از 100 آزمایشگاه تحقیقاتی در مراکز علمی، تحقیقاتی و دانشگاهی در سطح کشور به ابزارهای شناختی ساخت ایران تجهیز شده‌اند.

انتهای پیام/